Oprac. dr n. med. Beata NOWAK

I. Toczeń rumieniowaty trzewny a polimorfizm genu kodującego interleukinę 21

Etiologia tocznia rumieniowatego trzewnego pozostaje niewyjaśniona. Podejrzewa się, że do rozwoju choroby dochodzi w następstwie współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych. We wcześniejszych badaniach stwierdzono, że interleukina 21 wpływa na proces różnicowania limfocytów B w kierunku plazmocytów, a w konsekwencji być może odgrywa istotną rolę w patogenezie tocznia  rumieniowatego  trzewnego. W oparciu o te założenia  Swalha i wsp. zaplanowali badanie, którego celem była ocena związku pomiędzy podatnością na rozwój tocznia rumieniowatego trzewnego a polimorfizmem genetycznym interleukiny 21. Ocenili oni polimorfizm pojedynczych nukleotydów (SNP – single nucleotide polymorphism) genu dla interleukiny 21 u 2636 osób: u 1318 chorujących na toczeń rumieniowaty układowy i 1318 zdrowych. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzili, że polimorfizm genetyczny interleukiny 21 może warunkować rozwój tocznia rumieniowatego trzewnego. Uzyskane przez amerykańskich badaczy wyniki wymagają weryfikacji w innych populacjach.

Ann Rheum Dis 2008; 67: 458–461

II. Zespół Guillaina-Barrégo u chorej otrzymującej infliksymab

Lekarze z Glasgow opisali przypadek 46-letniej chorej na reumatoidalne zapalenie stawów, u której leczenie antycytokinowe było powikłane rozwojem zespołu Guillaina-Barrégo. Pacjentka ta chorowała od 40 rż. na seropozytywne reumatoidalne zapalenie stawów i pomimo otrzymywania leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh) utrzymywała się u niej wysoka aktywność schorzenia (DAS28 – 6,27). Po włączeniu do terapii infliksymabu uzyskano obniżenie DAS28 do 4,16.  5 tygodni po trzeciej infuzji infliksymabu kobieta udała się do szpitala, zgłaszając parestezje oraz osłabienie siły rąk i kończyn dolnych. Objawy te były poprzedzone infekcją górnych dróg oddechowych. Na podstawie obrazu klinicznego oraz wykonanych badań dodatkowych rozpoznano u chorej zespół Guillaina-Barrégo. Objawy neurologiczne ustąpiły samoistnie. Obecnie kobieta nie otrzymuje leków hamujących aktywność TNFα.

Ann Rheum Dis 2008; 67: 575–576

III. Leflunomid w leczeniu zapalenia skórno-mięśniowego

Sangle i wsp. opisali przypadek 54-letniej kobiety chorującej na zapalenie skórno-mięśniowe, u której leczenie leflunomidem pozwoliło na utrzymanie remisji. Przy przyjęciu u pacjentki stwierdzono CPK >3000 u/l (n: 5–200 u/l), „ręce mechanika”, guzki Gottrona, rumień heliotropowy oraz osłabienie siły mięśni ksobnych. Po otrzymaniu 6 pulsów cyklofosfamidu (500 mg co 2 tygodnie) w połączeniu z metyloprednizolonem (500 mg dziennie przez 3 dni) u chorej stwierdzono istotną poprawę kliniczną z redukcją CPK do 1200 u/l. Uzyskanej remisji nie udało się podtrzymać ani metotreksatem (znaczna zwyżka transaminaz po podaniu leku), ani azatiopryną (objawy dyspeptyczne). Zdecydowano wówczas o włączeniu do leczenia mykofenolanu mofetylu (750 mg dwa razy dziennie), jednak po 12 tygodniach terapii doszło do ponownego zaostrzenia choroby. Podanie metyloprednizolonu i immunoglobulin pozwoliło na uzyskanie przejściowej poprawy. Włączono wówczas do leczenia leflunomid w dawce 10 mg dziennie łącznie z prednizolonem 10 mg dziennie. Po 6 miesiącach terapii chora uzyskała prawidłową siłę mięśniową, a w trakcie kolejnych trzech lat obserwacji pozostaje w stabilnej remisji (CPK 310u/l).

Autorzy artykułu zwracają uwagę na fakt, że zapalenie skórno-mięśniowe jest schorzeniem trudnym do leczenia. W niektórych przypadkach opornych na klasyczną terapię leflunomid, który wpływa na aktywność limfocytów T, może być skuteczną opcją terapeutyczną.

Ann Rheum Dis 2008; 67: 723

IV. Infliksymab hamuje resorpcję kości przez krążące prekursory osteoklastów

Szwajcarscy naukowcy zaplanowali badanie, którego celem była ocena wpływu infliksymabu na resorpcję kości przez krążące prekursory osteoklastów u osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) i zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa (ZZSK). Badaniem objęto 19 chorych na przewlekłe zapalenie stawów (10 chorych na RZS i 9 na ZZSK), których porównano z grupą 19 zdrowych ochotników.

Krążące komórki prekursorowe dla osteoklastów wykazywały większy potencjał resorpcyjny u chorych na RZS niż w przebiegu ZZSK. Jednak w obu grupach był on wyższy niż u osób zdrowych i uległ istotnej redukcji w trakcie terapii infliksymabem. Zmniejszenie potencjału resorpcyjnego krążących komórek prekursorowych dla osteoklastów przebiegało równolegle ze zmniejszeniem aktywności choroby oraz zwiększeniem stężenia osteokalcyny.

Ann Rheum Dis 2008; 67: 620–624

V. Infliksymab podany dostawowo skuteczny

Ahern i wsp. opisali przypadek chorego na spondyloartropatię seronegatywną, któremu podano infliksymab dostawowo. U pacjenta obserwowano utrzymujące się pomimo leczenia przewlekłe zapalenie jednego stawu. Z tego powodu przeprowadzono dwukrotnie synowektomię artroskopowi, nie uzyskując satysfakcjonującej poprawy. Choremu podano trzykrotnie infliksymab dostawowo, uzyskując 12-miesięczną remisję. W biopsji błony maziowej stwierdzono zmniejszenie nacieku zapalnego oraz ekspresji cząstek adhezyjnych (ICAN-1, VCAM-1), a także syntezy cytokin prozapalnych (IL-1β i TNFα).

Ann Rheum Dis, kwiecień 2008

VI. Immunoglobuliny mogą zapobiegać nawracającym poronieniom w przebiegu SLE

Do badania przeprowadzonego przez Perricone i wsp. włączono 24 ciężarne kobiety chorujące na toczeń rumieniowaty układowy (SLE), u których obserwowano w przeszłości nawracające poronienia. Celem badania była ocena bezpieczeństwa i skuteczności dożylnych wlewów immunoglobulin (IVIG) w leczeniu zagrożonych poronieniem ciężarnych chorych na SLE. Pacjentki zostały podzielone na 2 grupy: 12 kobiet otrzymywało IVIG, a pozostałe 12 pacjentek (grupa kontrolna) prednizolon i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).  Na początku ciąży obie grupy były homogenne. Oceniano przebieg ciąży oraz wpływ leczenia na aktywność choroby (LAI-P – lupus activity index-pregnancy), profil autoprzeciwciał (w tym ANA, anty-dsDNA, anty-Ro/SS-A lub anty La/SS-B), przeciwciała antykardiolipinowe i antykoagulant tocznia) oraz poziom składowych C3 i C4 dopełniacza. U pacjentek otrzymujących IVIG stwierdzono istotne obniżenie aktywności choroby (LAI-P obniżył się z 0,72±0,43 na początku ciąży do 0,13±0,19 pod koniec ciąży) oraz normalizację składowych dopełniacza, a także profilu autoprzeciwciał. Ponadto wszystkie ciąże u chorych otrzymujących IVIG zakończyły się urodzeniem zdrowego dziecka (średnia wartość Apgar noworodków wynosiła 8,92), podczas gdy w grupie kontrolnej zaobserwowano 3 (25%) poronienia. Na podstawie uzyskanych wyników Perricone i wsp. stwierdzili, że IVIG są bezpieczne i skuteczne w leczeniu kobiet ciężarnych chorych na SLE z nawracającymi poronieniami w wywiadzie.

Rheumatology 2008; 47 (5): 646–651